Bazı konularda aklım, zekâm ve bunca yıldır edindiğim deneyimler yetersiz kalıyor. "Sosyal mesafe" denen "korunma uzaklığı" da bunlardan biri... Pandemi döneminde icat edilen bu kavramın ölçüleri kimi bilimciye göre 1,5 kimine göreyse 2 metre... Aslında başka tedbirlerin de olması gerekiyor ama derdim ne koronavirüs ne de tedbirler. Derdim, taşıtlardaki sosyal mesafe!..
Neden mi? Çünkü Recep Bey, elleriyle atadığı ve hizmetlerinden çok çok yararlandığı sağlıkçısıyla yine elleriyle atadığı ve hizmetlerinden çok çok yararlandığı içe bakan adamını fena hâlde boşa düşürerek yalancı çıkardı. Onların ilan ettiği sokağa çıkma yasağını "İptal etme kararı aldım!" sözleriyle kadük kıldığını duyururken "üç şeye dikkat edin; maske, mesafe, temizlik" diye buyurdu.
Ben de dâhil olmak üzere bu emri dinleyen herkes "Neden 'ben ben ben ve de daima ben' demektedir?" diye şaştık. Şaştık ama "öncesinde evliya, ortasında peygamber, sonunda Allah'ın tüm vasıflarını üzerinde toplamış yani haşa Allah olarak ilan edilmiş ve bugüne dek bu makamlara asla itiraz etmemiş biri için haktır, hakkıdır" diye düşündük.
Ben de dâhil olmak üzere bu emri dinleyen herkes "Neden 'ben ben ben ve de daima ben' demektedir?" diye şaştık. Şaştık ama "öncesinde evliya, ortasında peygamber, sonunda Allah'ın tüm vasıflarını üzerinde toplamış yani haşa Allah olarak ilan edilmiş ve bugüne dek bu makamlara asla itiraz etmemiş biri için haktır, hakkıdır" diye düşündük.
Verdiği emirler hakkında şunları söyleyebilirim: "Temizlik imandan geldiğine, iman soyut bir kavram olduğuna ayrıca maske de çok ama çok çok zor bulunması nedeniyle soyutlaştığına göre, elimizde eyleme dökebileceğimiz tek somut şey kalıyor. Mesafe!".
Gelin, şu mesafeye iki ay önce yazmama karşın hâlâ hiç kimsenin dokunmadığı noktadan bakalım.
Rakamlar sizi yanıltmasın. Onlardan etkilenip okumayı kesmeyin. Rakamlar, siyasi iradenin tavrına göre hiç kimsenin aldırmadığı küçücük, hatta mini minnacık detaylardır. Siz de aldırmayın ama okuyun lütfen!
SOSYAL MESAFE
Önce şunlarda anlaşalım! Herkesin 1,5 - 2 metre uzaklık olarak teganni edip durduğu o kavram aslında dairesel bir olguyla ilgili... Yani burada, çapı 1,5 - 2 metre olması gereken bir uzaklıktan söz edilmeli. Gerçek bu...
Şimdi, toplu taşımacılıkta kullanılan araçların boylarıyla genişliklerini yazacağım. İşine ve okuluna gitmekte olanları bir yana bırakıp gün içinde alışverişe çıkan İstanbulluları "sosyal mesafe denen kural"a uyarak bu araçlara sığdırmanızı rica edeceğim. Bunun için İstanbul'daki tüm resmî ve özel araçlara babanızın malıymış gibi el koyar ve hepsini toplu taşımada kullanabilirsiniz.
Problemi çözmede kolaylık olması için size bir sonuç vereceğim. Buradaki örneğim taksiler...
Bu araç türlerinde şoför dışında ancak 1 kişi yolculuk edebilir. Nasıl mı? İspatı aşağıda...
İSTANBUL'DAKİ ARAÇ TÜRLERİ
Önce bir genelleme yapayım da unutmuş olabileceğim düşünülmesin. İstanbul'un şehir içi ulaşımında kullanılan araçlar; metro, hafif metro, tramvay, teleferik, nostaljik tramvay, Kabataş-Taksim füniküler sistemi, Tünel Metrosu, Marmaray, İETT ve Otobüs A.Ş, metrobüs, özel halk otobüsü, minibüs, taksi, dolmuş, servis aracı, özel otomobil, İDO aracı, Şehir Hatları vapuru, özel tekne, deniz motoru, helikopterdir.
ARAÇLARIN KAPASİTELERİ
İstanbul'un taşıma hareketliliği genelde karada cereyan eder. Bu yüzden ve sizleri bezdirmek istemediğimden en çok kullanılan araçların kapasitelerini yazacağım. O sayılar, tıklım tıklım dediğimiz alt alta, üst üste doluluğu temsil etmektedir, unutulmasın! Buyurun!
- Metrobüs: İki tip araç var. Bunlardan biri 19,54 metre uzunlukta ve 2.55 metre genişlikte... Diğeri 26 m boyunda, 2,54 metre genişliğinde... Tek seferde ilki 193 kişi, diğeriyse 230 kişi taşıyabiliyor.
- Marmaray: Bu sistemde kullanılan vagonlar dört tip. Bunlardan üçü 22,5 sonuncusuysa 22,6 metre uzunlukta... Taşıma kapasiteleriyse 305 ila 327 kişi...
- Tünel Metrosu: Vagon uzunluğu 16 m olan 18 koltuklu Tünel Metrosu normal dönemde yani tam kapasiteyle bile sefer başına en fazla 170 kişi taşıyabilmekte...
- Tramvay: 33 metre uzunlukta, 265 santim genişlikte ve 290 kişilik kapasitesi var.
- Nostaljik Tramvay: Nostaljik tramvaylar 5,5 metre uzunlukta 2 metre genişlikte ve 14 yolcu alıyor.
- Otobüs: 9 ila 12 metre arası uzunluk, 2.55 genişlikteler. Körüklülerde bu sayıya, körüklü bölüm kapasitesi kadar ek yapılıyor. 90-120 kişi alıyor.
- Midibüs: 8 ila 11 metre uzunluk ve en fazla 2,55 metre genişlikteler, kapasiteleri en çok 27 kişi...
- Minibüs: Genelde 6 metre uzunluk ve 1,6-1.7 genişlikte, kapasiteyse 16 kişi...
- Otomobil: 4 ila 5 metre uzunluk ve 2 ila 2.2 metre genişlikteler. Kapasite 4 yolcu...
EN KALABALIK KENTİMİZ OLAN İSTANBUL'DA SOSYAL SOSLU MESAFE
Şüphesiz ki her kentimiz İstanbul kadar kalabalık değil ama hiçbir kentimizde de İstanbul'daki kadar araç yok. Hatta yarısı kadar bile... İstanbul çok geniş bir alana yayıldığından diğer kentlerimizdeki gibi yürüyerek ulaşılacak merkezler ancak o çevrede ikamet edenler için olası... Araya bir de deniz geçme faktörünü eklersek durumun ne denli ilginç olduğunu görürüz.
Nüfusun 16 milyon civarında olduğu ve bazılarına göre buna 2 milyon bazılarına göreyse 4 milyon Suriyelinin eklenmesi gerektiği söyleniyor. 4 milyon diyenlerin iddiası Suriye'den gelenlerin doğum oranlarıyla ilgilidir ki bence bu tezde çok haklılar. Ülkemize gelen 3.800.000 Suriyelinin hâlâ aynı kaldıklarını varsayarak sabit rakamlar veren siyasilere şaşıyorum.
Suriye, Irak, Afganistan, Romanya, Rusya, İran, Ermenistan ve Türk Cumhuriyetlerinden gelenleri göz ardı edelim ve gelin hep birlikte, 16 milyonun sosyal mesafe öncesi durumunu değerlendirelim.
İstanbul'daki özel, resmî tüm araçların gün başı yolcu taşıma kapasitesi alt alta üst üste uygulamasıyla yaklaşık 15.200.000'dir. Durun, sayılara bakıp da sorun çözüldü demeyin hemen.
Tıklım tıklım doluluk kapasitesiyle değerlendirmeye devam ediyorum.
Her gidişin bir dönüşü olacağına göre, taşınan yolcu sayısı hemen yarı yarıya düşüyor. Bunun da yarısı hatta yarıdan da fazlası aktarma yapanlardan oluşunca bu sayı yaklaşık olarak 3,5 bilemedin 4 milyona düşüyor. Sık sık hatırlattığım için kusura bakmayın. Bunun aşırı dolulukla ilgili bir hesap olduğunu ve pandemisiz dönemleri işaret ettiğini unutmayalım.
ÖRNEK BİR HESAP
Pandemili dönemle ilgili olarak yapacağınız kapasite hesaplarına yardımcı olabilmek için herhangi bir taksiyi ele alıyorum. Ne demiştim; uzunluk 4-5, genişlik 2-2.2 metre... Motor kısmını, bagaj kısmını dikkate alamayacağınıza göre yalnızca kabin kısmını dikkate almak zorundasınız. Bu hesapla sosyal mesafenin alt limiti olarak öne sürülen 1,5 metre uzağa bile 1 yolcu oturtmak mesele olur. Sağ arka koltuğun kapısına yapışarak oturması, kafasını pencereden dışarı çıkartması, sola doğru hamle yapmaması şartıyla o tek yolcuyu taşımak mümkün olabilir belki...
Pandemili dönemle ilgili olarak yapacağınız kapasite hesaplarına yardımcı olabilmek için herhangi bir taksiyi ele alıyorum. Ne demiştim; uzunluk 4-5, genişlik 2-2.2 metre... Motor kısmını, bagaj kısmını dikkate alamayacağınıza göre yalnızca kabin kısmını dikkate almak zorundasınız. Bu hesapla sosyal mesafenin alt limiti olarak öne sürülen 1,5 metre uzağa bile 1 yolcu oturtmak mesele olur. Sağ arka koltuğun kapısına yapışarak oturması, kafasını pencereden dışarı çıkartması, sola doğru hamle yapmaması şartıyla o tek yolcuyu taşımak mümkün olabilir belki...
Büyük fedakârlıklarla (!) hazırlayıp sunduğum bu çılgın hesap, sizlere ikramımdır.
Varın diğer araçların sosyal mesafe hesabını da siz tutun. Bakın bakalım sosyal mesafe kuralına uygun bir taşımacılıkla kaç bin, evet yanlış duymadınız, koskoca İstanbul'da kaç bin kişiyi taşıtabileceksiniz? Ulaşacağınız sonucu meraksız gözlerle bile beklemiyorum. Çünkü biliyorum.
Daha çalışanlar var, öğrenciler var, o var bu var, var oğlu var, var kızı var!
Birileri bizlerle dalga mı geçiyor?
BİLGİ NOTU
Teganni: Bir metni; müzik eserini andırır biçimde okumak yani
makamlı okumak veya sesi müziğin perdelerine uydurmak için,
hareke, harf, med yani uzatma ekleyip çıkararak sözcüğün asıl
anlamını bozacak şekilde okunmasıdır. Arapçadan gelmektedir.
Günay Tulun 5.6.2020
